Toetsingskader Duurzaam Waterbeheer
SNMP Werkgroep Duurzaamheid, mei 2023
Algemeen
Het algemene uitgangspunt voor de SNMP is dat waterbesparing de basis is voor het waterbeheer. Water dat niet gebruikt wordt hoeft immers niet opgepompt en gezuiverd te worden. Met stip op 2 staat het vasthouden van water (buffering), door het afvoeren van water naar b.v. het randmeer te verminderen hebben we een buffer voor tijden van droogte.
Water is van groot belang voor het behoud en de versterking van natuur en milieu. Er zijn veel landelijke ontwikkelingen en maatregelen, in dit toetsingskader richten we ons op de Noord Veluwe, en Putten in het bijzonder.
Waterhuishouding Noord-Veluwe
In deze paragraaf staan algemene maatregelen die voor de hele Noord Veluwe gelden. In de kolom effecten staan de effecten t.a.v. de waterhuishouding, veel maatregelen hebben ook – positieve – andere effecten op natuur en milieu.
| Gebied | Maatregel | Effect | Kosten/baten |
| Putten – dorp | Verstening/bestrating verminderen (tegelwippen) | Meer water in de grond | ++ |
| Dakgoot/regenafvoer afkoppelen | Meer water in de grond | ++ | |
| Ondergrondse wateropslag | Te gebruiken bij droogte | + | |
| Tuininrichting, waaronder keuze tuinplanten | Minder verdampingBeter bestand tegen droogte | ++ | |
| Groene daken | Verkoeling | ++ | |
| Integrale aanpak in met name nieuwbouwwijken en bedrijventerreinen, inclusief wadi’s | Alle bovengenoemde effectenWater vasthouden in wadi’s | ++ | |
| Beken | Meanderen/infiltratie locaties | water vasthouden | + |
| Bos | Boomsoorten aanplanten die bestand zijn tegen droogte en/of minder water verdampen | minder waterverbruik | ++ |
| Heide/zandverstuiving | Geen sloten of afvoerBomen verwijderen | Minder uitdroging | ++ |
| Veenweide gebieden | Soort beplanting: -Raaigras | Hoge verdamping | ‒‒ |
| -Kruidenrijke graslanden | Water vasthouden | ++ | |
| Geen beregening | Minder wateronttrekking/hogere grondwaterstand | ++ | |
| Lokaal grondwaterpeil verhogen (niet bemalen) | Minder verdroging | + | |
| Akkerbouw | Minder beregening | Minder wateronttrekking/hogere grondwaterstand | ++ |
| Druppelirrigatie (fruit) | Minder watergebruik | ++ | |
| Lokaal grondwaterpeil verhogen (niet bemalen) | Minder verdroging | + | |
| Water in sloten in het voorjaar langer vasthouden | Water behouden voor droge periodes later in het jaarHogere grondwaterstand | + | |
| Andere gewassen telen. Graan heeft minder water nodig dan mais | Minder watergebruik | + |
Wateronttrekking
Het onttrekken van grondwater kan schadelijk zijn voor natuur en milieu, onderstaand schema geeft aan hoe negatieve effecten van wateronttrekking kunnen worden verminderd. In deze paragraaf ligt de focus op Putten. Voor het onttrekken van grondwater is in veel gevallen een vergunning noodzakelijk, van de gemeente (kleinere onttrekkingen), het waterschap (middelgrote onttrekkingen, zoals het zwembad) of de provincie (grote onttrekkingen, zoals de waterwinning van Vitens).
| Doel/Gebruik | Eisen | Maatregel | Kosten/baten |
| Drinkwater | Verbruik verminderen | Bewustwording, voorlichting | ++ |
| Industrie | Waterbesparingsprogramma’sWater recyclenMeldingsplicht | Wet- en regelgeving aanpassen en handhaven | ++ |
| Zwembad | Minder milieubelastende ontsmettingsmiddelen gebruikenKeuze voor leidingwater i.p.v. grondwater; lozing via rioolMeldingsplicht | Wet- en regelgeving aanpassen en handhaven | ++ |
| Tuinen | Alleen in late avond sproeien | Bewustwording, voorlichting | + |
| Landbouw | Alleen na zonsondergang / helemaal niet beregenenDrip systeemSpaarbekkensMeldingsplichtOnttrekkingsvrije zones | Wet- en regelgeving aanpassen en handhaven | ++ |
Infiltratie als watersuppletie bij tekorten
Als er te weinig grond- en oppervlaktewater beschikbaar is kan de noodzaak ontstaan om water van elders te halen en dit te infiltreren. Dat bevat vaak verontreinigingen en zou waar mogelijk vermeden moeten worden met als effect een betere kwaliteit van het grondwater.
| Bron | Risico | Mitigerende maatregelen | Kosten/baten |
| De grote rivieren, met name Rijn en IJssel | Onvoldoende kwaliteit | Voorzuivering | ‒‒ |
| Waterzuiveringsinstallaties | Onvoldoende kwaliteit | Vervuiling van afvalwater voorkomen | ++ |
| Ultrafiltratie en omgekeerde osmose | — | ||
| Extra zuivering van medicijnen en pfas | — | ||
| Actieve koolfiltratie | — | ||
| Randmeren: waterstand verhogen | Voorzuivering | +/- |
Decentrale regelgeving
Overgenomen uit het webinar Groen/blauwe bouwstenen (zie www.klimaatvalleienveluwe.nl).
- Bestemmingsplan: waterberging (bouwregel).
- Bestemmingsplan: maximum aan verharding.
- Omgevingsplan: omgevingswaarde.
- Omgevingsplan: compenserende waterberging.
- Omgevingsplan: blauw-groene daken.
- Omgevingsplan: maximaal tuinpeil.
- Verordening waterbergingsfonds.
Achtergrondinformatie (verre van uitputtend)
- Het Duurzaamheidsloket van Putten en andere gemeentes op de Noordwest Veluwe.
- Karel Hanhart (maart 2023). Hydrologisch onderzoek Volenbeek en Groevenbeek. Resultaten na 2,5 jaar meten. Samenvatting in Natuurlijk Putten van mei 2023.
- Bericht in De Puttenaer (januari 2023) over dreigend drinkwatertekort.
- De Bekenstichting.
- Waterschap Vallei en Veluwe.
- Drinkwaterbedrijf Vitens.
- Stichting Steenbreek.
- Samenwerkingsverband Klimaat Vallei en Veluwe, o.a. het webinar Groen/blauwe bouwstenen.
- Flip Witte (onafhankelijk expert): www.ecohydrologie.nl.
- De Provincie Gelderland met o.a. het ontwerp Herstelprogramma Beken en een nieuwsbericht over Duurzame Drinkwatervoorziening.
- In de landelijke waterwet is alle wetgeving rond water gebundeld, de voortgang van de daarin gestelde eisen wordt in 2026 gemeten. De Helpdesk Water bevat o.a. het Handboek Water en de Kaderrichtlijn Water.
- Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (april 2020). Handreiking decentrale regelgeving klimaatadaptief bouwen en inrichten.
- RIVM (april 2023). Waterbeschikbaarheid voor de bereiding van drinkwater tot 2030 – knelpunten en oplossingsrichtingen.
- Kennisnetwerk Water met de website H2O.
- Kennisinstituut Deltares met o.a. een nieuwsbericht over infiltratie rivierwater op de Veluwe.
- Onderzoeksinstituut KWR (voorheen KIWA).
