Zuinig met water.

Onderstaande tekst is van vóór 14 oktober.

Het gesprek met de wethouder heeft het bestuur van de SNMP gevoerd op 14 oktober.
Inmiddels is gebleken, dat de aanvullende ambtshalve vergunning in april 2019 van een extra 8040 kubieke meter niet bedoeld is voor de wildwaterbaan, maar verstrekt is na de opgave van het zwembad dat men verplicht is volgens een nieuwe regeling om het zwembad extra te spoelen. Het water mag uitsluitend daarvoor gebruikt worden. Omdat de regeling niet voor 2021 zal ingaan, zal de extra 8040 kubieke meter voorlopig helemaal niet gebruikt mogen worden.

Deze inmiddels goed ingeburgerde slogan is een goed initiatief van de overheid, de waterschappen en de waterleidingmaatschappijen.
Ook de afgelopen zomer was weer ontzettend heet en droog. De Schuitenbeek, het ven Hei Hoef bij de Broekermolenweg en de sprengenbeken – om maar een paar plekken te noemen – waren allemaal kurkdroog. Het sproeiverbod was dan ook volkomen terecht.
De verdroging is een groot probleem ook in Putten. Zojuist noemde ik al de sprengenbeken, de Volenbeek, de Groevenbeek en de Schoonderbeek. Een initiatief van ons bestuurslid Jos Noppen, om te proberen het water in deze cultuurhistorische beken weer stromend te krijgen, kreeg navolging. Hoewel er al regelmatig groepjes bezig waren om de beken schoon te maken, werd er ook een groep van direct betrokken belanghebbenden in het leven geroepen. Onder leiding van Jan Jaap van den Hoek, beleidsmedewerker Ruimte van de gemeente Putten, vonden er regelmatig gesprekken plaats met een gezamenlijk doel voor ogen. De leden van de werkgroep vertegenwoordigden de Bekenstichting, Natuurmonumenten, de landgoedeigenaar van de Volenbeek, het Waterschap Vallei en Veluwe en uiteraard onze Stichting. Er werd zelfs een onderzoek verricht door studenten van de Hogeschool van Hall Larenstein uit Velp.

Nu terug naar de hedendaagse realiteit. Wat een verschil als je langs het Bosbad fietst met zijn binnen- en buitenbad, de kanovijver en binnenkort ook nog een wildwaterbaan. Kortom, water in overvloed en enkele tientallen meters verder een droge beekbedding.
Nu wil ik u een vraag stellen. Weet u waar het water in het Bosbad vandaan komt? De meesten van u zullen zeggen: Uit de kraan, dus leidingwater. Helaas blijkt dat niet het geval, het bevat uit de omgeving onttrokken grondwater.
Ik heb er tijdens de bijeenkomst met de werkgroep diverse malen op aangedrongen om ook het Bosbad bij het onderzoek te betrekken. Er waren hiervan namelijk geen gegevens bij ons bekend, wel geruchten dat het bad gebruik maakt van eigen pompen. Toen de studenten tijdens het onderzoek om gegevens verzochten, kregen ze nul op het rekest. Deze gegevens waren, zo kregen ze te horen, ‘onder embargo’.
Uiteindelijk kreeg Jan Jaap van den Hoek deze gegevens toch boven water en dat was schrikken geblazen. Het Bosbad bleek al jaren een vergunning van het Waterschap te hebben om maar liefst 30.000 kubieke meter grondwater per jaar te mogen onttrekken. Maar voor de aanleg van de wildwaterbaan werd een aanvullende ambtshalve aanvraag gedaan en deze werd in april 2019 vergund voor een extra 8040 kubieke meter! In totaal mag het zwembad nu dus per jaar maar liefst 38.040 kubieke meter onttrekken. Dus we praten over meer dan 38 miljoen liter per jaar!
Het Bosbad had ook nog om een jaarlijkse verhoging van 21000 kubieke meter en aanvullend nog eens 10% extra voor te verwachten overcapaciteit gevraagd, maar dat vond zelfs het Waterschap te ver gaan. Men was bang voor mogelijke consequenties voor het onttrekkingsgebied.
Voor de goede orde: de aanvraag van het Bosbad werd in januari van dit jaar aangevraagd en verleend in april. Op dat laatste tijdstip was het nog mogelijk geweest om een zienswijze in te dienen. Helaas had niemand de aankondiging gelezen. Hij werd namelijk alleen in de Waterkrant gepubliceerd en dat is nu niet bepaald een blad dat algemeen gelezen wordt. Achteraf is het natuurlijk ook vreemd dat – als je twee mensen van het Waterschap mee laat praten – zij er geen melding van gemaakt hebben.
Ook de naaste buur, het landgoed Oud-Groevenbeek van Natuurmonumenten wist nergens van. Ook met hen was er niet gecommuniceerd door het Waterschap. Ook het feit dat dit landgoed onder Natura 2000 valt en door de aanwezige sprengenbeken als natte natuur wordt beschouwd is waarschijnlijk van onderschikt belang geweest.

U begrijpt dat wij met een enorme kater zitten. Een verdroogd sprengenstelsel dat naast een publieke gelegenheid ligt en dat praktisch al het beschikbare water wegtrekt. Als klap op de vuurpijl en dat is misschien nog het ergste, het onttrokken water wordt niet hergebruikt maar na een kleine filtering via de afvoer van het Bosbad in het openbare riool geloosd! Hoezo verspilling van kostbaar water?
De Stichting voor Natuur- en Milieubescherming Putten is van mening dat het – in het kader van duurzaamheid – niet langer verantwoord is zo veel grondwater te onttrekken en uiteindelijk te laten verdwijnen in het riool. Wij pleiten voor een systeem van hergebruik van water (‘gesloten circuit’) en zullen proberen op korte termijn hierover een gesprek te hebben met de gemeente.
Aart van Dusschoten

Zuinig met water (vervolg).

Mijn artikel in het vorige nummer van Natuurlijk Putten heeft veel reacties opgeleverd. Vooral de constatering dat het Bosbad voor al zijn activiteiten – dus naast het waterverbruik voor de (zwem)baden, de kanovijver alsook voor het douchen, sanitair en het restaurant – grondwater gebruikt in plaats van leidingwater en dat dit water vervolgens als restwater in het riool terecht komt, heeft veel losgemaakt, ook bij de buren (Natuurmonumenten).
Overigens wil ik nog een kleine rectificatie plaatsen. In mei vorig jaar werd de bestaande vergunning van het Bosbad om jaarlijks tot een maximum van 30.000 m3 grondwater te mogen onttrekken (ambtshalve) verhoogd met 8.000 m3. Deze toename was niet bedoeld voor de wildwaterbaan maar voor extra spoelwater in verband met een nieuwe regeling die mogelijk pas per februari 2021 ingaat. De geweigerde aanvraag van nog eens 22. 000 m3 was wel voor de wildwaterbaan bedoeld. Op het moment van dit schrijven is er nog steeds geen nieuwe uitgebreide aanvraag gedaan, waarbij ook de gevolgen voor de omgeving moeten worden meegenomen, terwijl de wildwaterbaan al in mei opengaat en het Bosbad dit water wel nodig heeft. De kans dat er straks (tijdelijk?) 60.000m3 per jaar gebruikt gaat worden is dus bijzonder groot. Let wel, we praten hier dus over 60 miljoen liter grondwater op jaarbasis!!!
Wat is er nadien allemaal gebeurd?
Allereerst hebben twee van onze bestuursleden een gesprek gehad met wethouder Koekkoek, waarbij ook twee ambtenaren aanwezig waren, Jan Jaap van den Hoek en de ambtenaar die in Putten verantwoordelijk is voor de recreatie. Tijdens het gesprek hebben wij onze bevindingen besproken en kregen we de toezegging dat er vanuit de Gemeente Putten contact met het management van het Bosbad opgenomen zou worden om hun visie op het verhaal te horen.
In november 2019 vond er een gesprek plaats op het kantoor van Waterschap Vallei en Veluwe te Apeldoorn waarin we met een delegatie van onze Werkgroep Beken een aantal prangende vragen bij de vergunningverlener op tafel gelegd hebben. Van dit overleg kregen we later een verslag vergezeld van een rapport van twee hydrologen, een van de Bekenstichting en een van het Waterschap Vallei en Veluwe.
In het laatstgenoemde rapport werd de conclusie getrokken dat de gevolgen van de onttrekking van grondwater bij een constant over het jaar verdeelde hoeveelheid wel meevalt maar dat de bottleneck de piekperiode blijkt te zijn. Dus het moment waarop de kanovijver en het buitenbad nagenoeg tegelijkertijd (in april en mei) en in korte tijd gevuld worden, heeft rechtstreekse gevolgen voor het bekenstelsel en de nabije omgeving.
Nadien kwam de Werkgroep Beken begin december opnieuw bijeen en werd besloten contact te leggen met het management van het Bosbad. Dat verhelderende gesprek heeft op 23 januari 2020 plaatsgevonden. Onze delegatie bestond uit vijf personen en het Bosbad was vertegenwoordigd door hun manager, een bestuurslid en de technische man.
Tijdens het gesprek werden de mogelijk- en onmogelijkheden om tot een duurzaam gebruik van het grondwater over te gaan besproken. De Bosbad-delegatie stelde daarbij enkele direct uitvoerbare maatregelen voor. Zo zijn er bijvoorbeeld twee bronnen, één op 40 meter diepte en één op 55 meter diepte waaruit het grondwater middels meerdere pompen water omhoog gehaald wordt. Het blijkt mogelijk te zijn om minder water uit de bron van 40 meter diepte – die het dichtst bij de beek ligt – te halen en de andere bron (op 55 meter diepte) meer te belasten. Ook wordt onderzocht of het mogelijk is om het water uit diepere lagen te halen. De nieuwste bodemprofielen zullen hopelijk meer duidelijkheid verschaffen.
Overstappen op leidingwater blijft echter voor ons de beste oplossing immers:
• Er ontstaat een natuurlijke aanzet tot zuinigheid met water
• Het stoppen met het oppompen van water zal de waterstand in dit kwetsbare sprengengebied ten goede komen.
• Er zijn eenmalige aansluitkosten, en verder een jaarlijkse waterrekening. Die jaarrekening zal enige tienduizenden euro’s bedragen. Een kleinigheid in de begroting van het zwembad.
Zoals bekend wordt het exploitatietekort van het Bosbad jaarlijks aangevuld door de Gemeente Putten. Wij hopen dat het Gemeentebestuur deze situatie aangrijpt om bovenstaande oplossing te realiseren.
Tot slot wil ik u nog wijzen op de inspraakreactie van de heer Van den Brandhof, bestuurslid van het Waterschap Vallei en Veluwe, tijdens de commissievergadering over o.a. de Husselsesteeg, waarin ook hij aandacht vroeg voor de verdrogingsproblematiek in het gebied rond de sprengenbeken. Citaten uit zijn betoog zijn elders in dit nummer te vinden.
Aart van Dusschoten